KIRKUT

Gdy wyznawcy judaizmu planowali osiedlić się na wybranym obszarze, najważniejsze dla nich było uzyskanie zgody na budowę cmentarza. Tymczasem Radom przez długi czas był miastem, w którym Żydzi nie mieli prawa mieszkać. Musieli zatem grzebać swoich zmarłych na cmentarzach w innych miejscowościach. Dopiero po epidemii cholery w latach 30. XIX wieku i powstaniu cmentarza epidemicznego władze pozwoliły Żydom na założenie kirkutu. Powstał on właśnie na terenie cmentarza cholerycznego, a więc z dala od miasta. Niestety, zniszczyli go Niemcy w czasie II wojny światowej. Naziści wykorzystali cmentarne kamienie nagrobne (macewy) do utwardzania dróg i pasów startowych lotniska. Odnajdywano je w różnych częściach Radomia nie tylko po wojnie, ale nawet na początku XXI wieku. Dzisiejszy kirkut to wynik prac z lat 80. XX wieku.

W 1998 roku na terenie kirkutu powstał ohel (murowany grobowiec) z tablicami upamiętniającymi kilkadziesiąt skupisk żydowskich zgładzonych przez Niemców w różnych miejscowościach ziemi radomskiej. Oprócz niego w 2010 roku wybudowano pomnik-lapidarium z macewami odnalezionymi na terenie miasta. Co ciekawe, wykonali go więźniowie aresztu w Koziej Górze w Radomiu w ramach akcji zainicjowanej przez polską i izraelską służbę więzienną. Na cmentarzu znajduje się również pomnik upamiętniający Żydów, którzy zginęli w walkach o niepodległość Polski w czasie powstania styczniowego, rewolucji 1905 roku i I wojny światowej.

Cmentarz żydowski zgromadzi ok. 300 macew (kamieni nagrobnych). Najstarsza zachowana pochodzi z 1837 roku. Niektóre umieszczone są licem do ziemi, aby uchronić znajdujące się na nich polichromię.

Zachowane kamienie nagrobne są przyozdobione typowymi dla kultury żydowskiej symbolami: lwami, dzbanami, świecznikami, dłońmi w geście błogosławienia, jeleniami, gryfami, księgami, świecznikami i złamanymi świecami.